Katastrofa samolotu prezydenckiego – wydarzyła się 10 kwietnia 2010  o godzinie 8:56 czasu polskiego (10:56 czasu lokalnego). Samolot Tu-154M, nr boczny 101, przewożący m.in. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z małżonką na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, rozbił się ok. 1,5 km od lotniska Smoleńsk-Siewiernyj pod Smoleńskiem. Ze wstępnych ustaleń wynika, że samolot zahaczył lewym skrzydłem o drzewo lub o maszt naprowadzający przy próbie lądowania we mgle.

Katastrofy nikt nie przeżył. Na oficjalnej liście ofiar katastrofy opublikowanej przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji znajduje się 89 pasażerów i 7 członków załogi. Jedna osoba, Zofia Kruszyńska-Gust, nie stawiła się do odprawy.

Menu:

 1. Okoliczności wypadku
      1.1. Oficjalne dochodzenie

  2. Następstwa katastrofy
      2.1. Urzędy państwowe
  
  3. Lista ofiar
      3.1. Przedstawiciele parlamentu
             3.1.1. Posłowie
             3.1.2. Senatorowie
      3.2. Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń
      3.3. Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP
      3.4. Osoby towarzyszące
      3.5. Załoga
      3.6. Funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu

  4. Identyfikacja ofiar
      4.1. Para prezydencka
      4.2. Pozostałe ofiary

  5. Reakcje
      5.1. W Polsce
      5.2. W Rosji



    1. Okoliczności wypadku

Tuż przed katastrofą na lotnisku Smoleńsk-Siewiernyj panowało duże zamglenie, a lotnisko to nie posiada wspomagającego lądowanie systemu naprowadzania ILS. Według wstępnych informacji podanych przez media samolot miał problemy z lądowaniem. Piloci ponownie zwiększyli ciąg silników, aby wyprowadzić samolot z podejścia do lądowania i przejść na drugie okrążenie, po czym kontakt z samolotem się urwał. Jak podaje serwis gazeta.ru, dyspozytor zasugerował pilotowi lądowanie na lotniskach zastępczych w Mińsku lub Moskwie; mimo to pierwszy pilot zdecydował się na lądowanie w Smoleńsku.

Według telewizji Rossija 24 do katastrofy doszło podczas czwartego podejścia do lądowania, jednak – jak podaje Agencja Informacyjna Federacji Rosyjskiej REGNUM — informacja ta nie potwierdziła się: cztery podejścia do lądowania wykonał inny samolot lecący z Moskwy.

Serwis LifeNews.ru przeprowadził wywiad z Pawłem Plusinym, kierownikiem lotów lotniska Siewiernyj, który naprowadzał rządowy samolot. W wywiadzie tym powiedział, że, obserwując pogarszającą się pogodę, zaproponował polskiej załodze lądowanie na lotnisku zastępczym, jednak dowódca załogi podjął inną decyzję. Pilot miał odpowiedzieć: Ilość paliwa pozwala mi na to, by zrobić krąg, i odlecę na zapasowe lotnisko, jeśli nie usiądę.

    1.1. Oficjalne dochodzenie

Około 13:53 czasu polskiego Rosjanie potwierdzili znalezienie pierwszej czarnej skrzynki, o 17:45 została znaleziona druga czarna skrzynka. Około godziny 17:00 Polska została poinformowana o odnalezieniu ciał wszystkich 96 osób, które zginęły w katastrofie. Około godziny 20:00 polscy śledczy rozpoczęli dochodzenie.

    2. Następstwa katastrofy

    * Na mocy art. 131 ust. 2 pkt. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski z chwilą nastania wakatu urzędu prezydenckiego przejął obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
    * Premier Donald Tusk zwołał nadzwyczajne posiedzenie Rady Ministrów.
   * Zgodnie z konstytucją marszałek musi zarządzić wybory prezydenckie w ciągu dwóch tygodni od dnia opróżnienia urzędu prezydenta (czyli najpóźniej do 24 kwietnia). Komorowski sugeruje, aby to opozycja określiła termin wyborów.
   * W związku ze śmiercią szefa Sztabu Generalnego WP i dowódców rodzajów sił zbrojnych dowództwo nad armią – zgodnie z regulaminami wojskowymi – przejmują ich pierwsi zastępcy.
   * Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji poinformowała, że po ogłoszeniu żałoby w Polsce właściciele sieci supermarketów zdecydowali o zamknięciu swoich placówek w dniu 11 kwietnia 2010 roku.

    2.1. Urzędy państwowe

    3. Lista ofiar

Na stronach Rządowego Centrum Bezpieczeństwa został opublikowany dokument Lista pasażerów: lista osób upoważnionych do przelotu statkiem powietrznym Tu – 154M/101, zawierający listę pasażerów (bez nieobecnej Zofii Kruszyńskiej-Gust), którzy mieli się znaleźć w samolocie. Lista nie zawiera nazwisk członków załogi oraz funkcjonariuszki BOR Agnieszki Pogródki-Węcławek. Pełna lista została później opublikowana na witrynie MSWiA; lista na witrynie RCB tego samego dnia została zaktualizowana. Zginęło 96 osób – 89 pasażerów i 7 członków załogi.
   
    * Lech Kaczyński – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
    * Maria Kaczyńska – małżonka prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
    * Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie
    * Krzysztof Putra – wicemarszałek Sejmu RP
    * Jerzy Szmajdziński – wicemarszałek Sejmu RP
    * Krystyna Bochenek – wicemarszałek Senatu RP
    * Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP
    * Aleksander Szczygło – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
    * Paweł Wypych – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP
    * Mariusz Handzlik – podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP
    * Andrzej Kremer – podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych
    * Stanisław Komorowski – podsekretarz stanu w MON
    * Tomasz Merta – podsekretarz stanu w MKiDN
    * Andrzej Przewoźnik – sekretarz ROPWiM
    * Maciej Płażyński – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, poseł
    * Mariusz Kazana – dyrektor protokołu dyplomatycznego MSZ

     3.1. Przedstawiciele parlamentu

    3.1.1. Posłowie

    * Leszek Deptuła
    * Grzegorz Dolniak
    * Grażyna Gęsicka
    * Przemysław Gosiewski
    * Izabela Jaruga-Nowacka
    * Sebastian Karpiniuk
    * Aleksandra Natalli-Świat
    * Arkadiusz Rybicki
    * Jolanta Szymanek-Deresz
    * Zbigniew Wassermann
    * Wiesław Woda
    * Edward Wojtas

    3.1.2. Senatorowie

    * Janina Fetlińska
    * Stanisław Zając

     3.2. Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń

    * Ewa Bąkowska – wnuczka gen. bryg. Mieczysława Smorawińskiego
    * Anna Maria Borowska – córka ppor. Franciszka Popławskiego, wiceprezes Gorzowskiej Rodziny Katyńskiej (od 6 listopada 2009)
    * Bartosz Borowski – wnuk Anny Marii Borowskiej (syn Franciszka Borowskiego)
    * Edward Duchnowski – sekretarz generalny Związku Sybiraków
    * ks. prałat Bronisław Gostomski – dziekan dekanatu Londyn-Północ, proboszcz parafii św. Andrzeja Boboli w Londynie
    * o. Józef Joniec SchP – prezes Stowarzyszenia Parafiada
    * ks. Zdzisław Król – kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej 1987-2007
    * ks. Andrzej Kwaśnik – kapelan Federacji Rodzin Katyńskich
    * Tadeusz Lutoborski – syn ppor. Adama Lutoborskiego
    * Bożena Mamontowicz-Łojek – prezes Polskiej Fundacji Katyńskiej
    * Stefan Melak – prezes Komitetu Katyńskiego
    * adw. Stanisław Mikke – wiceprzewodniczący ROPWiM, redaktor naczelny dwumiesięcznika "Palestra"
    * Bronisława Orawiec-Löffler – bratanica majora Franciszka Orawca, zamordowanego w Katyniu; członkini Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich z Podhala
    * Katarzyna Piskorska – córka Tomasza Piskorskiego
    * Andrzej Sariusz-Skąpski – prezes Federacji Rodzin Katyńskich
    * Wojciech Seweryn – rzeźbiarz, autor Pomnika Ofiar Katynia w Chicago
    * Leszek Solski – syn kpt. Kazimierza Solskiego, oficera i sportowca oraz bratanek majora Adama Solskiego, zamordowanych w Katyniu
    * Teresa Walewska-Przyjałkowska – Fundacja "Golgota Wschodu"
    * Gabriela Zych – prezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Kaliszu

     3.3. Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP

    * gen. Franciszek Gągor – szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
    * gen. broni pil. Andrzej Błasik – dowódca Sił Powietrznych RP
    * gen. dyw. Tadeusz Buk – dowódca Wojsk Lądowych RP
    * abp gen. bryg. Miron Chodakowski – prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego
    * gen. bryg. Kazimierz Gilarski – dowódca Garnizonu Warszawa
    * wiceadmirał Andrzej Karweta – dowódca Marynarki Wojennej RP
    * gen. broni Bronisław Kwiatkowski – dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych RP
    * ks. ppłk Jan Osiński – Ordynariat Polowy Wojska Polskiego
    * ks. płk Adam Pilch – p.o. naczelnego kapelana ewangelickiego WP
    * bp. gen. dyw. Tadeusz Płoski – ordynariusz polowy Wojska Polskiego
    * gen. dyw. Włodzimierz Potasiński – dowódca Wojsk Specjalnych RP

    3.4. Osoby towarzyszące

    * adw. Joanna Agacka-Indecka – prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
    * Czesław Cywiński – prezes Światowego Związku Żołnierzy AK
    * ppłk Zbigniew Dębski – członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari
    * Katarzyna Doraczyńska – pracownik biura prasowego Kancelarii Prezydenta, radna dzielnicy Praga Południe w Warszawie
    * Aleksander Fedorowicz – tłumacz języka rosyjskiego, ur. 1971
    * ks. Roman Indrzejczyk – kapelan prezydenta
    * Dariusz Jankowski – aspirant w Zespole Obsługi Organizacyjnej Kancelarii Prezydenta
    * Janusz Kochanowski – Rzecznik Praw Obywatelskich
    * gen. bryg. Stanisław Nałęcz-Komornicki – kanclerz Orderu Wojennego Virtuti Militari
    * Janusz Krupski – kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
    * Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej
    * płk dr hab. Wojciech Lubiński – lekarz prezydenta
    * Barbara Mamińska – dyrektor biura kadr i odznaczeń w Kancelarii Prezydenta
    * Janina Natusiewicz-Mirer – sybiraczka, działaczka społeczna, dawna działaczka opozycji demokratycznej w Krakowie; osoba towarzysząca Annie Walentynowicz w podróży; ur. 1 stycznia 1940
    * Piotr Nurowski – prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego
    * ks. prof. Ryszard Rumianek – rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    * Sławomir Skrzypek – prezes Narodowego Banku Polskiego
    * Izabela Tomaszewska – dyrektor zespołu protokolarnego Kancelarii Prezydenta, odpowiedzialna w Kancelarii za kontakty Pierwszej Damy; ur. 13 września 1955
    * Anna Walentynowicz – działaczka Wolnych Związków Zawodowych
    * Janusz Zakrzeński – aktor teatralny i filmowy, członek rady programowej Związku Piłsudczyków


    3.5. Załoga

Załogę samolotu stanowili żołnierze i pracownice wojska pełniący służbę (zatrudnione) w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego im. Obrońców Warszawy.

    * kpt. Arkadiusz Protasiuk – dowódca załogi
    * mjr Robert Grzywna – drugi pilot
    * por. Artur Ziętek – nawigator
    * chor. Andrzej Michalak – technik
    * Barbara Maciejczyk – stewardesa
    * Natalia Januszko – stewardesa
    * Justyna Moniuszko – stewardesa

    3.6. Funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu

    * ppłk Jarosław Florczak
    * kpt. Dariusz Michałowski
    * por. Paweł Janeczek
    * ppor. Piotr Nosek
    * st. chor. Artur Francuz
    * chor. Jacek Surówka
    * chor. Paweł Krajewski
    * chor. Marek Uleryk
    * mł. chor. Agnieszka Pogródka-Węcławek

    4. Identyfikacja ofiar

    4.1. Para prezydencka


Ciało prezydenta Lecha Kaczyńskiego zostało zidentyfikowane w nocy z 10 na 11 kwietnia. Identyfikacji ciała na miejscu katastrofy dokonał brat głowy państwa, Jarosław Kaczyński; na miejscu katastrofy towarzyszył mu jego współpracownik Adam Bielan. Ciało prezydenta zostało sprowadzone do Polski 11 kwietnia wojskowym samolotem CASA, który wylądował na wojskowym lotnisku Okęcie o godzinie 15:03.

12 kwietnia zostało zidentyfikowane ciało pierwszej damy – Marii Kaczyńskiej, jej zwłoki zostały sprowadzone do Polski 13 kwietnia przed południem.

    4.2. Pozostałe ofiary

10 kwietnia
Wydobyte ciała ofiar zostały przetransportowane do Moskwy, gdzie następuje proces ich identyfikacji. Do Moskwy przyjechały rodziny ofiar katastrofy oraz minister zdrowia Ewa Kopacz, która nadzoruje przebieg identyfikacji zwłok.

12 kwietnia
Do 12 kwietnia ciała 14 ofiar zostały całkowicie zidentyfikowane na podstawie oględzin ciała. Kolejne 10 osób zidentyfikowano na podstawie fragmentów garderoby i znaków szczególnych. Identyfikacja reszty ofiar jest trudna ze względu na rozległe obrażenia jakie odnieśli podczas katastrofy. Do ich rozpoznania potrzebne będą badania genetyczne.

13 kwietnia
2 dni po katastrofie - 13 kwietnia - jeszcze nie zakończyła się akcja wydobywania 9 ciał ofiar, na miejscu był potrzebny ciążki sprzęt do podniesienia większych fragmentów samolotu, który udało się użyć dopiero 14 kwietnia. Wydobyte ciała zostały sprowadzone do Moskwy celem identyfikacji.

Wieczorem 13 kwietnia rzecznik rządu Paweł Graś poinformował o tym, że w środę, 14 kwietnia do Polski przyleci 30 trumien z ciałami ofiar katastrofy pod Smoleńskiem. Wg rzecznika rządu lista ofiar, które znajdą się w samolocie najpierw zostanie przekazana rodzinom, a następnie podana do publicznej wiadomości. Tego dnia Prokuratura Generalna podała informację o zidentyfikowaniu 55 ofiar. TVN24 późnym wieczorem podała informację o zidentyfikowaniu 62 ciał i wydobyciu 5 spod wraku samolotu.

14 kwietnia
Około godziny 16 dnia 14 kwietnia na lotnisku Okęcie w Warszawie wylądował samolot z 30 trumnami zawierającymi ciała ofiar katastrofy pod Smoleńskiem.
Polska minister zdrowia Ewa Kopacz tego dnia oznajmiła o zidentyfikowaniu 64 osób. Tomasz Arabski potwierdził również informację o przetransportowaniu do Polski ciała Ryszarda Kaczorowskiego w czwartek około godziny 11 oraz o przysłaniu pozostałych zidentyfikowanych ciał około godziny 16.

15 kwietnia
Do południa podano informację o zidentyfikowaniu 71 ofiar katastrofy. W tym czasie do Polski przybyła trumna z ciałem Ryszarda Kaczorowskiego - ostatniego prezydenta II RP. Trumna z jego ciałem zostanie wystawiona w Belwederze. Pogrzeb ma odbyć się w poniedziałek w Świątyni Opatrzności Bożej. Około godziny 16.30 na Okęciu wylądował samolot z kolejnymi 34 trumnami ofiar.

    5. Reakcje

    5.1. W Polsce

Wkrótce po ukazaniu się pierwszych informacji tłumy ludzi zgromadziły się przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie, by złożyć hołd ofiarom. Składano wiele kwiatów i wieńców, palono znicze, opuszczono do połowy flagę przed pałacem prezydenckim, odmawiano modlitwy publiczne. Bronisław Komorowski, wykonujący obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej ogłosił dwie minuty ciszy i zarządził tygodniową żałobę narodową. W Krakowie na znak żałoby rozbrzmiał Dzwon Zygmunta.

Były prezydent Aleksander Kwaśniewski powiedział telewizji TVN 24, że Katyń jest "przeklętym miejscem", zestawiając ze sobą masakrę katyńską i katastrofę samolotu prezydenckiego. Według premiera Donalda Tuska świat współczesny nie widział dotąd takiego dramatu. Były premier Leszek Miller, który sam uczestniczył kiedyś w katastrofie helikoptera, podkreślał, że samolot był w złym stanie technicznym i że decyzja o jego wymianie powinna być już od dawna podjęta.

11 kwietnia 2010 o godz. 12.00 w Bazylice Mariackiej w Gdańsku odprawiona została msza święta przez abp. Sławoja Leszka Głódzia i abp. Tadeusza Gocłowskiego. W uroczystości wzięli udział prezydenci Paweł Adamowicz, Jacek Karnowski, Wojciech Szczurek, a także eurodeputowany Jan Kozłowski, wojewoda pomorski Roman Zaborowski, Lech Wałęsa i wielu mieszkańców Trójmiasta. Po mszy ulicami ludzie udali się na Plac Solidarności, pod pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Wiele osób, które zginęły w katastrofie pochodziło lub posiadało związki z Trójmiastem: Lech Kaczyński, Maria Kaczyńska, Maciej Płażyński, Arkadiusz Rybicki, Anna Walentynowicz, Izabela Jaruga-Nowacka, Przemysław Gosiewski, Andrzej Karweta, Leszek Solski.

12 kwietnia 2010 o godz. 20.00 wyruszył spod gmachu Sejmu, przy Pomniku Żołnierzy AK, "Akademicki Marsz Pamięci" zorganizowany przez studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Studenci przeszli Traktem Królewskim na Stare Miasto, gdzie o godz. 21.00 w kościele św. Anny odbyła się msza św. w intencji zmarłych.

    5.2. W Rosji

Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew przesłał na ręce marszałka Sejmu RP Bronisława Komorowskiego kondolencje w związku z katastrofą lotniczą. Powołał także specjalną komisję do zbadania przyczyn katastrofy samolotu. Przewodnictwo obejmie premier Władimir Putin. Prezydent Miedwiediew wysłał także na miejsce wypadku ministra do spraw nadzwyczajnych Siergieja Szojgu. Wyrazy współczucia wyrazili również prawosławny biskup smoleński i wiaziemski Teofilakt (Kurianow) oraz patriarcha Moskwy i całej Rusi Cyryl. Prezydent Rosji ogłosił jednodniową żałobę narodową, która miała miejsce 12 kwietnia 2010. Nigdy wcześniej władze Rosji nie ogłaszały żałoby narodowej po śmierci obywateli innego państwa. Władze zapewniły także wizy bez opłat i zbędnego oczekiwania dla dziennikarzy i krewnych ofiar. Premier Władimir Putin wraz z prezydentem Dmitrim Miedwiediewem modlili się w cerkwi i stawiali świece za tych, co zginęli w katastrofie, wygłosili też orędzia w związku z katastrofą. Prezydent Dmitrij Miedwiediew odwiedził ambasadę Polski w Moskwie, gdzie złożył kwiaty u specjalnie tam ustawionej fotografii prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego żony Marii. Złożył także wpis do księgi kondolencyjnej, w której napisał:

"Straszna tragedia – śmierć w katastrofie samolotowej prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, jego żony Marii, przywódców państwa polskiego, posłów, działaczy religijnych i społecznych – wstrząsnęła narodem Rosji."


Kondolencje polskim biskupom przekazał z tej okazji o. Filip Riabych z Wydziału Kontaktów Zewnętrznych Patriarchatu Moskiewskiego. W Smoleńsku flagi opuszczono do połowy, przepasano je czarnymi wstążkami. Hotele, w których zarezerwowano miejsca dla obywateli Polski, udekorowane były polskimi flagami, także przepasanymi żałobnymi wstęgami. W kościołach miasta odbywały się nabożeństwa ku pamięci ofiar katastrofy. Ziemia obok miejsca wypadku pokryła się kwiatami i zniczami - na miejsce wypadku przychodziły setki ludzi, by oddać hołd pamięci ofiar. Wielu mieszkańców Smoleńska odebrało katastrofę polskiego samolotu jak swoją osobistą tragedię. Katolicy i prawosławni Moskwy modlili się za ofiary katastrofy. Mieszkańcy miasta tłumnie, całymi rodzinami składali kwiaty przy murze, otaczającym polską ambasadę. Aby ułatwić osobom pragnącym w ten sposób wyrazić swój żal i okazać solidarność z narodem polskim, dostęp do muru, w pobliżu ambasady władze miasta wprowadziły zakaz zatrzymywana się samochodów. Flagi zostały opuszczone do połowy masztów. Podobne demonstracje solidarności z narodem polskim miały miejsce w innych miastach Rosji, m.in. w Sankt Petersburgu i Irkucku. Wielu Polaków, osób publicznych, otrzymało od zwykłych rosyjskich obywateli SMS-y, e-maile i telefony z wyrazami współczucia. Lokalne władze Moskwy i Smoleńska pokryły koszty pobytu rodzin ofiar przybyłych w celu identyfikacji.

Rosyjscy parlamentarzyści uczcili pamięć ofiar sobotniej katastrofy. Posiedzenia Dumy i Rady Federacji, izby wyższej parlamentu, rozpoczęły się minutą ciszy.

Rosyjski telewizja "Kanał 1" w wieczornym (11 kwietnia 2010) wydaniu magazynu informacyjnego "Wremia" zaprezentowała materiał na temat mordu katyńskiego w 1940 roku z fragmentami filmu "Katyń" Andrzeja Wajdy i zawierający opinię premiera Władimira Putina, iż zbrodnia katyńska była zemstą Józefa Stalina za klęskę bolszewickiej Rosji w wojnie z Polską w 1920 roku. Po tym magazynie informacyjnym, zamiast programów rozrywkowych "Bolszaja raznica" i "Jużnoje Butowo", kanał wyświetlił "Popiół i diament". Tego samego dnia kanał telewizyjny "Rossija" wyemitował "Katyń" bezpośrednio po głównym wieczornym wydaniu magazynu informacyjnego "Wiesti"

                                                                                                             Dariusz Jaroszewski 
                                                                                                             Tamara Rogowska 

                                                               Karolina Żak